Στο όρος Μελά κοντά στην Τραπεζούντα, από το οποίο πήρε και το όνομα της η Παναγία των Αθηνών, είχε το θρονί της για αιώνες η Κυρά του Πόντου.
Η Παναγιά η Σουμελιώτισσα, σηματοδότησε την πίστη και τα ιδανικά των Ελλήνων του Πόντου, προστάτεψε τα γράμματα και τις τέχνες, συντέλεσε στην ανάπτυξη του πνεύματος, δημιούργησε την ασπίδα των κατατρεγμένων και απέκτησε την αίγλη των αυτοκρατόρων συγκεντρώνοντας μια δυναμική και έναν πλούτο που ακτινοβολούσε δίδοντας τα φώτα της σε όλους, ακόμα και στους αλλόθρησκους.
Κάτω από τις ραγδαίες εξελίξεις και μέσα από τα δύσκολα χρόνια της προσφυγιάς με την καθοριστική συμβολή των άξιων τέκνων της, η Παναγία Σουμελά απέκτησε τη νέα της κατοικία στο όρος Βέρμιο στην Καστανιά Βέροιας.
Η έντονη επιθυμία για το δικαίωμα στη μνήμη και η ικανοποίηση του αστείρευτου θρησκευτικού συναισθήματος, όπλισε με δύναμη και κουράγιο τον Φίλωνα Κτενίδη και τους συνεργάτες του, οι οποίοι μετά από τριάντα και πλέον χρόνια, κατόρθωσαν να εγκαταστήσουν την Παναγία Σουμελά στο νέο της σπίτι. Με σύνεση και μεθοδικότητα επεδίωξαν και πέτυχαν την καταξίωση και δημιούργησαν το νέο φάρο της πίστης των Ποντίων και τη νέα πηγή δύναμης και ζωής των όπου γης Ελλήνων.
Ενώ όμως η αίγλη και το σθένος των αιώνων μεταφέρθηκε με περισσή φροντίδα και ταπεινότητα, η συνέχεια ήταν διαφορετική ή ίσως μη αναμενόμενη. Ενώ τα οφέλη, οι διευκολύνσεις, η βοήθεια αλλά και η προστασία από κάθε είδους κίνδυνο στην ευρύτερη περιοχή του Πόντου, ακόμα και μετέπειτα στο Βέρμιο, ήταν επ’ ωφελεία του καθενός, με τον καιρό έγινε δικαίωμα των ολίγων, των εκλεκτών, των ημετέρων.
Οι συγκυρίες δημιούργησαν ισχυρούς δεσμούς, προκάλεσαν νέους συσχετισμούς, ανέδειξαν προικισμένους φωστήρες και γέννησαν ακλόνητους πατέρες. Με πρωτοφανείς ελιγμούς και περίεργες μεθόδους επιδιώχθηκε η χαλιναγώγηση του οργανωμένου ποντιακού χώρου, η οποία και επιτεύχθηκε κατορθώνοντας το ακατόρθωτο. Σε μια περίοδο όπου το συναίσθημα και η διάθεση προσφοράς κυριαρχούσε και το σύνολο των Ελλήνων και ιδιαίτερα των προσφύγων εξασφάλιζε με κόπο και θυσίες τον επιούσιο, εμφανίστηκαν ως από μηχανής θεός, «οι πεφωτισμένοι» οι οποίοι με τον καιρό ανέλαβαν στα χέρια τους την τύχη του Ποντιακού Ελληνισμού.
Αφού λοιπόν αναρριχηθήκαν με μαεστρία στα έδρανα των εξουσιών, σε επίπεδο των οργάνων εκπροσώπησης, ακόμα και σε επίπεδο εκπροσώπησης του θρησκευτικού αισθήματος των απανταχού Ποντίων, ως οι μοναδικοί δικαιούχοι της πολιτιστικής και θρησκευτικής μας κληρονομιάς, δημιούργησαν τη νέα τάξη
Όταν η αξιοποίηση των μέσων μετατρέπεται σε εκμετάλλευση των ευκαιριών, αναδομούνται σχέσεις οι οποίες έχουν νοθευμένο και γιατί όχι, εξαρτώμενο αποτέλεσμα. Η συνέχεια λοιπόν αναμενόμενη. Με παραδειγματικές πρακτικές συνεργασιών, ανταλλαγών και υποστηρίξεων επήλθε η οικοδόμηση ενός γιγαντιαίου κάστρου, το οποίο πολλές φορές χρησιμοποιήθηκε για επίδειξη δύναμης και ισχύος και άλλες λειτούργησε ως αμυντικός μηχανισμός και προστασία.
Το αποκορύφωμα δε, η δημιουργία σχέσεων οικονομικής, επαγγελματικής, και μερικές φορές πολιτικής εξάρτησης. Οι τοπικές κοινωνίες λόγω του μικρού εύρους τους, αποκαλύπτουν τέτοιου είδους δεσμούς τους οποίους όμως δε μπορούν εύκολα να αποτινάξουν. Μοναδική διέξοδος από αυτό το «σφιχτό εναγκαλισμό» της διοίκησης και σε μεγάλο βαθμό της «οικειοποίησης» της Εικόνας και της υπόστασης της Παναγίας Σουμελά, η μη συμμετοχή και η αδιαφορία. Μεγάλο το κόστος της ενασχόλησης και της ενδεχόμενης αντιμετώπισης των «πατέρων» και των «φωστήρων» του χώρου. Γι’ αυτό άλλωστε και η μοναδικότητα τους ως οι ειδικοί και οι γνώστες, ως οι ισχυροί και οι σεβαστοί, ως οι ολίγοι και οι εκλεκτοί.
Καιρός είναι λοιπόν, να αποκτήσουμε το σθένος να διακόψουμε την δέσμευση των αλλόκοτων και νοσηρών σχέσεων και να αξιώσουμε την ξεκάθαρη και ελεύθερη βούληση μας ενάντια σε εθνοπατέρες και κάθε είδους σωτήρες - φωστήρες.
Λάζαρος Ζευγαρόπουλος
Έφορος Τύπου & Δ. Σχέσεων
Ευξείνου Λέσχης Βέροιας